Mniszek pospolity/lekarski (łac. Taraxacum officinale - bardzo podoba mi się jego łacińska nazwa), popularny chwast miejskich trawników, występuje na siedliskach otwartych - nieużytkach, łąkach, polach, w ogrodach, sadach oraz widnych lasach i zaroślach, jest rośliną światłolubną i azotolubną. Kolonizuje szczeliny w murach, tarasach i dachach budynków dzięki rozprzestrzenianiu owoców za pomocą wiatru. Nazywany popularnie dmuchawcem i (błędnie, bo to inna roślina) mleczem.
Liście są zwykle zebrane w rozetę (mogą się wznosić ku górze lub być płasko rozpostarte na powierzchni ziemi), mogą mieć różny kształt w zależności od pory roku - zwykle głębiej są wcięte rozwijające się na wiosnę. Blaszka liściowa ma kształt podłużny, owalny, lancetowaty do lirowatego, jest głęboko lub (rzadziej) płytko pierzasto wcinana, u dołu zwęża się w ogonek oskrzydlony lub nie. Poszczególne klapy liścia są przeważnie ząbkowane, odstające lub odgięte. Liście są nagie lub skąpo owłosione. Łodyga jest bardzo skrócona i ukryta pod ziemią, wyrasta z niej rozeta liści i szypuły, na których zlokalizowane są pojedyncze kwiatostany. Szypuły są bezlistne, puste w środku, różnie owłosione, zwykle intensywniej w kierunku szczytu kwiatostanu. Korzeń główny palowy ma 2-3 cm średnicy i ponad 1 metr długości, Korzenie boczne schodzą w formie spirali w dół i występują na całej długości korzenia głównego.
Kwiaty są obupłciowe, języczkowe, skupione na szczycie szypuł kwiatostanowych w pojedyncze żółte koszyczki. Są one rozwarte, płaskie lub wypukłe, zwykle do 2,5 cm średnicy. Okrywa koszyczka złożona jest z kilku szeregów listków, które odginają się całkowicie do tyłu po dojrzeniu owoców. Owoce to niełupki, odwrotnie lancetowate o przekroju rombowym (4-groniaste). Na końcu owocu występuje dziubek, który zaopatrzony jest w biały puch kielichowy zwiększającą powierzchnię lotu owocu - stąd popularna nazwa dmuchawce. Zarówno liście, kwiaty jak i korzenie wytwarzają biały płyn mleczny, który barwi na czarno.
Konie (ludzie też) mogą jeść cały mniszek, liście, kwiat a nawet korzenie, który jest chętnie przez nie jedzony nawet w stanie świeżym. Za Różańskim surowiec zawiera:
1. Laktony seskwiterpenowe (kwasy seskwiterpenowe związane estrowo z beta-D-glukozą, np. kwas taraksowy = kwas taraksynowy = kwas mniszkowy, glikozyd kwasu dwuhydrotaraksynowego, ainsliozyd; taraksakolid w formie glikozydu, tetrahydrorydentyna B.
2. Trójterpeny, pentacykliczne alkohole trójterpenowe, tetracykliczne trójterpenoidy (taraksasterole, beta-amyryna, taraksol, tarakserol, arnidiol.
3. Fitosterole (stigmasterol, beta-sitosterol).
4. Karotenoidy (wiolaksantyna, luteina, karoten – 11.000 jednostek międzynarodowych w 100 g).
5. Cukrowce (inulina 2-40%, zależnie od pory roku; fruktoza, sukroza).
6. Pektyny, gumy, żywice.
7. Kwasy fenolowe (kwas kawowy, kwas p-hydroksyfenylooctowy, dikawoilochinowy); glikozydy fenolowe (dwuhydrokoniferyna, syringina, dwuhydrosyringina, taraksakozyd). Kwas p-hydroksyfenylooctowy łącznie z butanolidem i beta-D-glukozą tworzy glikozyd fenolowy – taraksakozyd.
8. Sole mineralne (potasowe ok. 5%).
9. Związki aminokwasowe i aminowe (cholina).
10. Flawonoidy (glikozydy kwercetyny i luteoliny).
11. Kumaryny.
Zawiera liczne mikroelementy: Al, B, Ca, Co, Cu, Fe, K, Mg, Mn, Mo, Na, Ni, P, S, Zn oraz witaminy z grupy A, B, C, D.
Mniszek dla koni pomocny jest w:
- ochwacie,
- reumatyzmie,
- zakażeniach różnego pochodzenia,
- problemach ze skórą i sierścią,
- dolegliwościach wątroby,
- zaburzeniach pracy żołądka.
Ma pozytywny wpływ na zaburzenia przewodu pokarmowego objawiające się brakiem apetytu, złym trawieniem, niestrawnością. Działa rozkurczowo, ma działanie żółciopędne i moczopędne (pomocniczo przy chorobach pęcherza moczowego), wspomaga diurezę, pobudza przemianę materii. Odtruwa, chroni wątrobę przed uszkodzeniami - zalecany po leczeniu, bądź odrobaczaniu. Wpływa na rozkurczenie mięśni gładkich, reguluje wypróżnianie. Zawartość m.in. inuliny ułatwia walkę z otyłością u koni, obniża poziom cukru we krwi, zalecana jest przy cukrzycy i złej tolerancji glukozy. Inulina zawarta w mniszku (największa jej zawartość jest w korzeniu) ma właściwości prebiotyczne, wybiórczo stymuluje do wzrostu dobroczynne bakterie. Kwiat mniszka reguluje żeński cykl płciowy i jest polecany przy niskiej płodności. Dzięki zawartości licznych mikroelementów pozytywnie wpływa na stan skóry i sierści.
Mniszek może być spożywany przez króliki (zioło codzienne) i gryzonie.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz